پدر داستان کوتاه ایران ؛ محمدعلی جمالزاده – زندگینامه محمدعلی جمالزاده – بیوگرافی محمدعلی جمال زاده – پدر داستان کوتاه نویسی
مقدمه
محمدعلی جمالزاده، نویسنده، پژوهشگر و داستان‌نویس ایرانی، ۲۳ دی ماه ۱۲۷۰ شمسی به دنیا آمد. از او به‌نام پدر داستاننویسی مدرن در ادبیات معاصر ایران یاد می‌شود. در واقع جمالزاده آغازگر سبک واقع‌گرایی در ادبیات داستانی معاصر بود. او با انتشار مجموعه داستان کوتاه «یکی بود یکی نبود» تبدیل به اولین نویسنده‌ای شد که داستان کوتاه را به سبک مدرنِ غربی در ایران نوشت. بعدها نویسندگان بزرگی نظیر جلال آل احمد، صادق هدایت، صادق چوبک و بزرگ علوی از او و سبکش در نگارش داستان الهام گرفتند.
خانواده و کودکی
جمالزاده در یک خانواده مذهبی ـ سیاسی دیده به جهان گشود. پدرش «سید جمال‌الدین» روحانی مشهور اصفهان بود و در آن زمان بارها بر علیه وضع حکومت قاجار به سخنرانی پرداخت. خانواده آن‌ها با اینکه در اصفهان زندگی می‌کردند، اما خیلی اوقات به‌خاطر سفرهای پدر مجبور بودند به شهرهای مختلف سفر کنند. خانواده جمالزاده در سال ۱۳۲۱ قمری به تهران مهاجرت کردند.
سفر به بیروت و اروپا برای تحصیل
۱۲ سالش بود که پدرش برای تحصیل او را به بیروت فرستاد. در همان زمانی که ساکن بیروت بود محمدعلی‌شاه مجلس را به توپ بست و بسیاری از منتقدین و آزادی‌خواهان را به قتل رساند یا به زندان انداخت. پدر جمالزاده نیز در همین هیاهو به دستور حکومت به قتل رسید. جمالزاده به‌خاطر شکست مشروطیت و قتل پدرش بسیار ناراحت و سرخورده گشت و همین مسائل باعث شد تا این نویسنده بزرگ با وجود عشق فراوانش به فرهنگ و ادب ایرانی، هیچ‌وقت برای اقامت طولانی‌مدت به ایران نیاید
مدتی بعد تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل از بیروت به اروپا سفر کند. او از مسیر مصر به فرانسه رفت. در فرانسه ممتازالسلطنه سفیر ایران به جمالزاده توصیه کرد که برای تحصیل به لوزان سوئیس برود. محمدعلی بیش از یک سال در لوزان بود و سپس به شهر دیژون فرانسه سفر کرد و موفق شد دیپلم حقوق خود را از دانشگاه آن شهر بگیرد.
پدر داستان کوتاه ایران ؛ محمدعلی جمالزاده – زندگینامه محمدعلی جمالزاده – بیوگرافی محمدعلی جمال زاده – پدر داستان کوتاه نویسی
دو ازدواج در اروپا
محمدعلی جمالزاده دو مرتبه ازدواج کرد و هر دو بار هم زن خارجی گرفت. همسر نخستش، یک زن مسیحی کاتولیک بود و «ژوزفین» نام داشت. او به‌هیچ وجه به آئین و دین جمالزاده اقبالی نشان نداد و سرانجام بر اثر بیماری استسقا از دنیا رفت.
همسر دومش «مارگرت اگرت» نام داشت و آلمانی تبار بود. این بار ازدواج جمالزاده بر اساس شرع و قوانین اسلامی صورت گرفت. چون این زن طبق گفته خود جمالزاده به دین اسلام درآمد و اسمش نیز به فاطمه تغییر یافت. ناگفته نماند این نویسنده بزرگ نگاه چندان مثبتی به زنان ایرانی نداشت و شاید بتوان دو ازدواجش با زن‌های خارجی را منشأ این طرز تفکر دانست!
محمدعلی جمالزاده و ادبیات داستانی
از همان کودکی به ادبیات و نویسندگی علاقه‌مند بود و از اوقات فراغتش برای نوشتن استفاده می‌کرد. جمالزاده داستاننویسی را شغل اصلی خود می‌دانست و همواره تلاش می‌کرد با انعکاس رویدادهای اجتماعی به زبان ساده برای مردم داستان بنویسد. مطالبش را به‌گونه می‌نوشت که مردم عادی هم بتوانند مطالعه کنند. به همین‌خاطر آثارش همیشه مورد استقبال عامه مردم قرار می‌گرفت.
در داستان‌هایش از ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عامیانه استفاده می‌کرد و همین روش بعد از مدت‌ها برای نویسندگان دیگر الگو شد. جمالزاده با اولین اثرش یعنی «مجموعه داستان کوتاه یکی بود یکی نبود» که در سال ۱۳۰۱ به انتشار رسید، بر نویسندگان نسل بعد خود مثل «صادق هدایت»، «جلال آل احمد»، «صادق چوبک» و «بزرگ علوی» تاثیر گذاشت. جمالزاده در مقدمه چند کتاب خود بر این مسئله تاکید داشت که ادبیات مدرن باید بتواند فرهنگ عامه، مسائل و واقعیت‌های اجتماعی را بازتاب دهد.
پدر داستان کوتاه ایران ؛ محمدعلی جمالزاده – زندگینامه محمدعلی جمالزاده – بیوگرافی محمدعلی جمال زاده – پدر داستان کوتاه نویسی
سبک و لحن او در نگارش داستان
سبک جمالزاده در نگارش داستان بر توصیف مبتنی بود. شخصیت‌هایش را بر طبق معیارهای اخلاقی می‌ساخت تا پند و اندرزی برای خوانندگان به‌همراه داشته باشد. در شیوه نویسندگی، سعی می‌کرد قصه‌ها و حکایت‌های قدیمی را به سبک داستان مدرن غربی روایت کند. همچنین عادت داشت بعد از یک مقدمه‌چینی طولانی، ماجرای اصلی داستان را مطرح می‌کند.
لحنش در بیشتر آثار تند و گزنده بود. با بیانی طنزگونه و نگاهی نقادانه، شرایط جامعه، صفات مردم، عادت‌ها و پدیده‌هایی مثل خرافات را نقد می‌کرد تا مخاطب را با زاویه‌های پیدا و پنهان انسان‌ها در جامعه آشنا کند. با این حال زمینه را برای تفکر و دوری جستن از آن‌ها در مخاطب فراهم می‌کرد. شاید به همین منظور بود که از تیپِ ریاکار در بیشتر شخصیت‌های آثارش استفاده می‌کرد!
آثار داستانی محمدعلی جمالزاده
از پدر داستاننویسی ایران آثار بسیاری به‌جای مانده که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- مجموعه یکی بود و یکی نبود، سال ۱۳۰۰
- دارالمجانین، سال ۱۳۲۱
- غیر از خدا هیچ‌کس نبود، سال ۱۳۴۰
- قصه‌های کوتاه برای بچه‌های ریش‌دار، سال ۱۳۵۳
- قصه ما به سر رسید، سال ۱۳۵۷
- آسمان و ریسمان، سال ۱۳۴۳
- مجموعه تلخ و شیرین، سال ۱۳۳۴
- مجموعه داستان کهنه و بپنو، سال ۱۳۳۸
- و …
ناگفته نماند از این نویسنده بزرگ آثار زیادی نیز در زمینه ترجمه، کتاب‌هایی با موضوع تاریخ و ادبیات، مجموعه نامه‌ها، مجموعه مقالات و … به‌جا مانده است.
پدر داستان کوتاه ایران ؛ محمدعلی جمالزاده – زندگینامه محمدعلی جمالزاده – بیوگرافی محمدعلی جمال زاده – پدر داستان کوتاه نویسی
درگذشت
محمدعلی جمالزاده در روز ۱۷ آبان ۱۳۷۶ بعد از اینکه از آپارتمان محل زندگی‌اش به خانه سالمندان انتقال داده شد، از دنیا رفت. طبق مرقومه ثبت شده در کنسولگری ایران، بعد از فوت ایشان ۲۶ هزار صفحه از نامه‌ها، دست‌نوشته‌ها و عکس‌های او در منزلش به سازمان اسناد ملی ایران تحویل داده شده است. مقبره او در قبرستان پتی‌ساکونه در شهر ژنو قرار دارد.
۱ دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
روحش شاد، یادش گرامی