بهتر بنویسیم ۱ – انواع ویراستاری – ویرایش ساختاری – نویسنده ماهر
بهتر بنویسیم (۱) – آشنایی کلی با ویراستاری و انواع آن
یک نویسنده هرچه‌قدر هم که از ذوق و استعداد برخوردار باشد، به‌ناچار باید با قواعد ویرایش و نگارش آشنا باشد. چون مخاطب زمانی از نوشته او لذت می‌برد که با یک متن استاندارد، قابل فهم و منسجم روبرو باشد.
در این مقاله از سلسله مقالات «بهتر بنویسیم» درباره ویراستاری و انواع آن صحبت خواهیم کرد. آشنایی با اصول و قواعد ویراستاری برای نویسندگانِ نوپا از نان شب هم واجب‌تر است. زیرا هرچه با این اصول آشنایی بیشتری داشته باشند، به‌مراتب متن بهتری خواهند داشت و مراکز مختلف و حمایت‌کننده بهتر آن‌ها را تحویل خواهند گرفت. ضمن اینکه استخدام ویراستار برای یک نویسنده تازه‌کار که درآمد چندانی از این حرفه ندارد، با هزینه گزافی همراه خواهد بود.
بنابراین سعی کردیم در لابه‌لای مطالب بخش بلاگ، شما را با قواعد ویرایش و نگارش نیز آشنا کنیم و کدهایی به شما بدهیم که در صورت علاقه بیشتر بتوانید با کمی ممارست نوشته‌های خود را به بهترین شکل از آب و گل دربیاورید. با ما همراه باشید:
بهتر بنویسیم ۱ – انواع ویراستاری – ویرایش ساختاری – نویسنده ماهر
ویراستاری چیست؟
ویراستاری حرفه‌ای است که به کمک آن می‌توانیم کلماتی صحیح و متنی شیوا و رسا بنویسیم و به مخاطب عرضه کنیم. البته در پروسه ویراستاری غیر از انجام ویرایش فنی، نوشته هم بازخوانی می‌شود، جمله‌های مبهم تغییر پیدا می‌کنند و جمله‌های بلند، کوتاه می‌شوند.
به‌طور مثال جمله «در صورت نصب نشدن کارت‌خوان یا خراب شدن آن، اتوبوس باید نسبت به ارائه سرویس به‌شکل رایگان اقدام کند.» می‌تواند این‌گونه نوشته شود: «اگر کارت‌خوان وجود نداشت یا خراب بود، استفاده از اتوبوس رایگان است.»
انواع ویرایش
سه مدل ویراستاری و تصحیح متن وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- ویرایش فنی
ویرایش فنی خودش ۴ مرحله دارد:
بهتر بنویسیم ۱ – انواع ویراستاری – ویرایش ساختاری – نویسنده ماهر
- یک‌دست کردن رسم‌الخط کلمات
این نوع از ویرایش بیشتر به ظاهر متن می‌پردازد. در این مرحله باید رسم‌الخط کلمات را یکسان و یک‌دست کرد که شامل فاصله‌گذاری، نیم‌فاصله و … است. برای فهم بیشتر به جدول زیر توجه کنید:
|
رسم‌الخط اشتباه |
رسم‌الخط صحیح |
|
میدانیم |
میدانیم |
|
کتابها |
کتابها |
|
صحراء |
صحرا |
|
لابلا |
لابه‌لا |
|
علاقمند |
علاقه‌مند |
|
بزودی |
به زودی |
|
بیاندیش |
بیندیش |
- اصلاح غلط‌های املایی
یکی دیگر از موارد ویرایش فنی، تصحیح غلط‌های املایی است. خیلی از اوقات به‌قدری درگیر محتوای متن‌مان هستیم که از نگارش صحیح ساده‌ترین کلمات غافل می‌شویم. به‌طور مثال کلمات خاب، حظور و خاهش به ترتیب خواب، حضور و خواهش نوشته می‌شوند.
بهتر بنویسیم ۱ – انواع ویراستاری – ویرایش ساختاری – نویسنده ماهر
- پاراگراف‌بندی
در این مرحله، نویسنده جملات را کنار هم قرار می‌دهد تا پاراگراف شکل بگیرد. البته جملاتی که در یک پاراگراف قرار می‌گیرند باید به یک موضوع مربوط باشند و مفهوم مشخصی را انتقال بدهند.
- جاگذاری درست علامت‌ها و نشانه‌ها
نویسنده همواره باید بکوشد تا علامت‌هایی مثل نقطه، ویرگول، نقطه ویرگول، علامت تعجب، علامت سؤال و … را در جای صحیحش استفاده کند. اگر به این شکل پیش برویم خواننده دچار اشتباه نخواهد شد.
بهتر بنویسیم ۱ – انواع ویراستاری – ویرایش ساختاری – نویسنده ماهر
- ویرایش زبانی ـ ساختاری
تصحیح زبانی ـ ساختاری، یکی از مهم‌ترین مراحل ویرایش است. مخصوصا این روزها که کاربردهای نادرست در متن‌های فارسی بیشتر از قبل شده است. برای اینکه بتوانیم متن‌های خود را فارسی‌تر بنویسیم باید این کاربردهای اشتباه را بشناسیم و آن‌ها را اصلاح کنیم. نوع زبانی ـ ساختاری به موضوعات زیر می‌پردازد:
|
موضوع |
کاربرد نادرست |
کاربرد درست |
|
حشو |
او در سن چهل سالگی درگذشت. |
او در چهل سالگی درگذشت. |
|
ابهام |
این هتل واقعا حرف ندارد. |
این هتل بسیار عالی است. |
|
تکلف |
از ایشان تشکر و قدردانی به عمل خواهد آمد. |
از ایشان قدردانی می‌شود. |
|
واژه بیگانه |
حرکت پرریسکی بود. |
حرکت پرخطری بود. |
|
واژه فارسی |
برای بار دوم به او اخطار داده شد. |
برای بار دوم به او هشدار داده شد. |
بنابراین نویسنده باید در ویرایش زبانی ـ ساختاری به بازبینی متنش بپردازد و مطمئن شود که واژه‌‌ها متناسب با نوشته باشند، به‌جا و دقیق استفاده شوند و کوتاه و خوش‌آوا باشند. در کل ویرایش زبانی ـ ساختاری کمک می‌کند تا نوشته ساده و روان شود و جمله‌بندی‌ها به‌نحوی باشند که خواننده را خسته و کسل نکنند.
- ویرایش محتوایی
یکی دیگر از انواع ویرایشی که باید روی نوشته پیاده شود، ویرایش محتوایی است. به‌طور مثال اگر نوشته مدنظر داستان باشد، ویراستار محتوایی باید بداند طرح داستان چیست و چه‌گونه پیش می‌رود؟ آیا داستان انسجام کافی دارد ؟ و سؤالاتی از این دست…
البته این نوع ویرایش بیشتر برای کسانی مفید است که متن‌های دیگران را ویرایش می‌کنند. چون خود نویسنده داستان یقینا از طرح داستانش، نوع روایتش و … آشنایی کافی دارد و با یک بازبینی ساده می‌تواند موارد مورد نیاز را اعمال کند.
جمع‌بندی
همان‌طور که گفتیم، نویسنده باید قواعد ویرایشی و نگارشی را تا حدودی بلد باشد تا بتواند متنی استاندارد و باکیفیت خلق کند. به همین دلیل سعی کردیم شما را از حرفه ویراستاری و انواع آن مثل ویراستاری فنی، ویراستاری ساختاری و ویراستاری محتوایی آشنا کنیم. به یاری خدا در مقالات بعدی به‌صورت جزئی‌تر به این قواعد خواهیم پرداخت. البته در این زمینه کتاب‌های متعددی نیز به چاپ رسیده که با یک سرچ ساده می‌توانید به آن‌ها دسترسی پیدا کنید.
آدرس مراجعه به مطلب بعدی : بهتر بنویسیم (۲) – هفت گام برای بهترنویسی در نثر فارسی (کلیک کنید)
بهتر بنویسیم ۱ – انواع ویراستاری – ویرایش ساختاری – نویسنده ماهر
